Της Πόπης Γιαλυράκη ,
Pg,Dip. In Person-Centered Counselling
΄Ολοι στην ηλικία των 14-18 περίπου χρονών, είτε βιώνοντας το οι ίδιοι, είτε παρατηρώντας το σαν γονείς ή ενήλικες, παρουσιάζουμε μεγάλες αλλαγές, τόσο στο σώμα μας, όσο και στις νοητικές μας ικανότητες, αλλά και στην ψυχολογία μας.
Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ.
Ο έφηβος από το στάδιο κατοχής και διευθέτησης της ζωής του από τους γονείς, περνά στο στάδιο της προσωπικής επιλογής. Η μετάβαση στην εφηβεία συνεπάγεται για το παιδί μια απώλεια. Αυτή η απώλεια τον κάνει να νιώθει θλίψη και συχνά λύπη και κατάθλιψη (Rayner,1997).
ΟΙ ΕΦΗΒΟΙ ΕΙΝΑΙ ΝΑΡΚΙΣΣΙΣΤΕΣ ΚΑΙ ΚΛΕΙΣΜΕΝΟΙ ΣΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΟΥΣ ΓΙΑΤΙ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΤΟΝ ΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΚΑΛΥΤΕΡΑ
O έφηβος στην μεταβατική αυτή περίοδο της ζωής του, νιώθει έντονη ανασφάλεια. Δεν είναι πλέον ούτε παιδί, αλλά ούτε και ενήλικας. Ο εαυτός του βρίσκεται σε συνεχή αναζήτηση για να βρει ποιος είναι και που πάει. .Αφιερώνει πολύ χρόνο για να γνωρίσει αυτόν τον «νέο» εαυτό και αυτή λοιπόν η υπεραπασχόληση οδηγεί στον «ναρκισσισμό» της εφηβικής ηλικίας. Η υπεραπασχόληση αυτή οδηγεί πολλές φορές και στην «απόσυρση» του εφήβου. Κλείνεται στον εαυτό του για να τον ψάξει και να τον γνωρίσει καλύτερα.
ΟΙ ΕΦΗΒΟΙ ΝΙΩΘΟΥΝ ΠΑΝΤΟΔΥΝΑΜΟΙ ΛΟΓΩ ΕΛΛΕΙΨΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΩΝ
Η ανάπτυξη όλων αυτών των ικανοτήτων του εφήβου – σεξουαλικές, βιοσωματικές, νοητικές- του δίνουν την αίσθηση της κυριαρχίας . Ο έφηβος νιώθει μεγάλος και δυνατός. Οι ικανότητες αυτές που διαθέτει, μεγαλοποιούνται γιατί δεν έχουν ακόμα δοκιμαστεί. Μέχρι τότε δεν είχε πραγματικές εμπειρίες από την εργασία, την κοινωνική και σεξουαλική ζωή και αυτό του δίνει μία αίσθηση παντοδυναμίας.
Η ΑΠΟΡΡΙΨΗ ΚΑΙ Η ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ ΑΠΟ ΜΕΡΟΥΣ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΤΟΥΣ..
Τα αισθήματα αυτά της μεγαλοσύνης για τον εαυτό, ωθούν τον έφηβο να νιώθει περιφρόνηση για τους γονείς και τους άλλους ενήλικες. Είναι η περίοδος που όλες οι αξίες και οι συμπεριφορές των γονέων και όλων των σημαντικών άλλων, πχ. δασκάλων, τίθενται υπό αμφισβήτηση. Αυτή η απόρριψη και η αμφισβήτηση των γονέων δεν πρέπει να μας ανησυχεί και να μας στεναχωρεί. Σύμφωνα με την ψυχαναλυτική θεωρία είναι απαραίτητο να συμβεί, έστω εν μέρει, γιατί με αυτό τον τρόπο, ο έφηβος θα μπορέσει να διαμορφώσει τις δικές του αρχές και αξίες (Rayner,1997,p153).
Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΔΕΙΧΝΕΙ ΥΓΙΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Σύμφωνα με την ψυχαναλυτική θεωρία, η σχέση γονέων-παιδιών στην εφηβεία, βρίσκεται στο χειρότερο σημείο. Ο έφηβος δεν υπακούει πλέον σε κανόνες, ούτε παραδέχεται την εξουσία του γονέα. Η σύγκρουση αυτή είναι αποτέλεσμα της μεγαλοσύνης και της υπερεκτίμησης των ικανοτήτων του εφήβου. Ένας άλλος λόγος είναι ότι με το να συγκρούεται ο έφηβος με τον γονιό, ενισχύεται έτσι η δική του δύναμη, μειώνοντας έτσι την δύναμη των γονιών. Η συγκρουσιακές σχέσεις των εφήβων με τους γονείς τους, όσο και αν μας φαίνεται παράξενο δείχνει υγιή ανάπτυξη. Όποια και αν είναι η συμπεριφορά των γονιών σε αυτή την ηλικία, γίνονται ο στόχος των παιδιών τους .
AYTO ΠOY ZHTOYN OI EΦHBOI ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΜΕ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΑΛΛΑ Η ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥΣ.
Aυτό που ζητούν οι έφηβοι, δεν είναι η κατάργηση ή η αποδυνάμωση των σχέσεων με τους γονείς, αλλά η αλλαγή τους(Church,1994). Aπό σχετικές έρευνες διαπιστώνεται ότι οι έφηβοι διαφωνούν με τους γονείς τους σε δευτερεύοντα θέματα, ενώ για σοβαρά θέματα που αφορούν την ζωή τους και το μέλλον τους, συμβουλεύονται τους γονείς τους και πειθαρχούν στις απόψεις τους (Rutter,1980).
ΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΔΥΝΑΜΗΣ ΔΕΝ ΟΦΕΛΟΥΝ
Ο ρόλος των γονιών στην εφηβεία διαφοροποιείται. Επειδή το παιδί σε αυτό το στάδιο έχει ανάγκη από όρια, είναι σημαντικό οι γονείς να διαμορφώσουν σαφή όρια, να έχουν σταθερές αρχές, να καθοδηγούν τον έφηβο και να του ασκούν έλεγχο. Βεβαίως, είναι απαραίτητη σε αυτό το στάδιο η διαπραγμάτευση των δικαιωμάτων των εφήβων και όχι η άσκηση εξουσίας σε αυτούς.
Η ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΣΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΒΟΗΘΑ ΝΑ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΠΟΙΗΣΕΙ Ο ΕΦΗΒΟΣ ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΟΥ
Είναι πολύ βασικό οι γονείς να καταλάβουν ότι οι έφηβοι όταν αντιδρούν ή επιτίθενται, αυτό δεν σημαίνει ότι απευθύνονται στον γονέα-πρόσωπο αλλά στον γονέα-ρόλο. Οι γονείς αντιπροσωπεύουν την εξουσία, που παρόλο οι έφηβοι την χτυπούν, την έχουν απόλυτη ανάγκη για να συνειδητοποιήσουν τα όρια τους(Παπαδιώτη-Αθανασίου,2000)..
ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ ΕΦΗΒΟΣ
Σύμφωνα με την θεωρία του Erikson, o έφηβος αλλάζει ταυτότητα. Αυτή η νέα του ταυτότητα θα καθοδηγεί στο εξής τις επιλογές της ζωής του. Είναι πολύ ενδιαφέρον να αναφερθεί(Ericksοn,1963), ότι η διαμόρφωση της ταυτότητας του ατόμου συνεχίζεται εφόρου ζωής.. Η ανάπτυξη αυτών των χαρακτηριστικών της ταυτότητας γίνεται σε διαφορετική ηλικία για το κάθε άτομο και για διαφορετικές ομάδες ατόμων.